Knjiga o optici
Knjiga o optici (arapski: Kitāb al-Manāẓir (كتاب المناظر); perzijski: Ketāb e Manzarehā (کتاب منظرهها); latinski: De Aspectibus ili Opticae Thesaurus: Alhazeni Arabis; italijanski: Deli Aspecti) je bio sedmotomni traktat o optici, fizici, matematici, anatomiji i psihologiji čiji je autor bio arapski ili perzijanski[1][2] muslimanski učenjak Ibn al-Haytham (u Evropi poznat pod latinskim imenom Alhacen ili Alhazen). Napisao ju je od 1011. do 1021. kada je bio u kućnom pritvoru u Kairu. Tekst je originalno napisan na arapskom, ali je tokom sljedećih vijekova preveden na prezijski, latinski i italijanski.
Knjiga je imala značajan uticaj na razvoj optike, te je stvorila temelje moderne fizičke optike značajno promijenivši dotadašnje razumijevanje svjetla i vizije, i stvorila temelje opće nauke uvođenjem eksperimentalne naučne metode. Hajtam je u svojoj knjizi među prvima opisao svetlost kao mnoštvo čestica, što je postalo vladajuće shvatanje u većini teorija razrađenih do XVIII veka. Ibn Al Hajtam je posmatrao svetlosni zrak u vidu niza malenih čestica koje ne poseduju nikakva kvalitativna čestična svojstva osim energije.[3] Ibn al-Haytham se zbog toga nazivao "ocem moderne optike"[4] i osnivačem eksperimentalne fizike.[5]
Knjiga o optici se često zajedno sa Newtonovom Philosophiae Naturalis Principia Mathematica navodi kao najvažnija knjiga u historiji fizike,[6] te se smatra kako je potakla revoluciju na polju optike i vizualne percepcije,[7][8][9][10][11][12] također poznate kao 'Optička revolucija'.[13] Optici je dala fizičko-matematički koncept mnogo ranije od drugih matematičkih disciplina kao što su astronomija i mehanika.[14]
Knjiga o optici također sadrži i prve rasprave i opise eksperimentalnoj psihologiji[15] te prvi precizan opis camere obscure, uređaja koji je predstavljao preteču suvremene kamere. Na polju medicine i oftalmologije je zaslužna za napredak na polju očne kirurgije, jer je prvi put precizno objasnila proces vida.[16]
- ↑ (Child, Shuter & Taylor 1992, p. 70)
(Dessel, Nehrich & Voran 1973, p. 164)
(Samuelson Crookes, p. 497)
Understanding History by John Child, Paul Shuter, David Taylor – Page ۷۰ - ↑ Science and Human Destiny by Norman F. Dessel, Richard B. Nehrich, Glenn I. Voran – Page ۱۶۴
The Journal of Science, and Annals of Astronomy, Biology, Geology by James Samuelson, William Crookes – Page ۴۹۷ - ↑ Rashed, R. (2007). „The Celestial Kinematics of Ibn al-Haytham”. Arabic Sciences and Philosophy (Cambridge University Press) 17 (1): 7-55 [19]. DOI:10.1017/S0957423907000355. »U njegovoj optici se „najmanje čestice svetlosti“, kako ih je nazivao, karakterišu samo onim svojstvima koja mogu biti geometrijski opisana i eksperimentalno proverena; one imaju nedostatak svih vidljivih osobina, ali poseduju energiju« (en)
- ↑ R. L. Verma (1969). Al-Hazen: father of modern optics.
- ↑ Rüdiger Thiele (2005). "In Memoriam: Matthias Schramm", Arabic Sciences and Philosophy 15, p. 329–331. Cambridge University Press.
- ↑ H. Salih, M. Al-Amri, M. El Gomati (2005). "The Miracle of Light", A World of Science 3 (3). UNESCO.
- ↑ Sabra, A. I.; Hogendijk, J. P. (2003), The Enterprise of Science in Islam: New Perspectives, MIT Press, pp. 85–118, ISBN 0-262-19482-1
- ↑ Hatfield, Gary (1996), „Was the Scientific Revolution Really a Revolution in Science?”, Ragep, F. J.; Ragep, Sally P.; Livesey, Steven John, Tradition, Transmission, Transformation: Proceedings of Two Conferences on Pre-modern Science held at the University of Oklahoma, Brill Publishers, p. 500, ISBN 90-04-09126-2
- ↑ Simon, Gérard (2006), „The Gaze in Ibn al-Haytham”, The Medieval History Journal 9 (1): 89–98, DOI:10.1177/097194580500900105
- ↑ Bellosta, Hélèna (2002), „Burning Instruments: From Diocles to Ibn Sahl”, Arabic Sciences and Philosophy (Cambridge University Press) 12: 285–303, DOI:10.1017/S095742390200214X
- ↑ Rashed, Roshdi (2 August 2002), „Portraits of Science: A Polymath in the 10th Century”, Science 297 (5582): 773, DOI:10.1126/science.1074591, PMID 12161634
- ↑ Lindberg, David C. (1967), „Alhazen's Theory of Vision and Its Reception in the West”, Isis 58 (3): 321–341 [332], DOI:10.1086/350266, PMID 4867472
- ↑ Bala, Arun, The Dialogue of Civilizations in the Birth of Modern Science, Palgrave Macmillan
- ↑ Dijksterhuis, Fokko Jan (2004), Lenses and Waves: Christiaan Huygens and the Mathematical Science of Optics in the Seventeenth Century, Springer, pp. 113–5, ISBN 1-4020-2697-8:
Through the influential work of Alhacen the onset of a physico-mathematical conception of optics was established at a much earlier time than would be the case in the other mathematical sciences.
- ↑ Khaleefa, Omar (1999). „Who Is the Founder of Psychophysics and Experimental Psychology?”. American Journal of Islamic Social Sciences 16: 2.
- ↑ Bashar Saad, Hassan Azaizeh, Omar Said (October 2005). "Tradition and Perspectives of Arab Herbal Medicine: A Review", Evidence-based Complementary and Alternative Medicine 2 (4), p. 475-479 [476]. Oxford University Press.